Potiranje po vratu nije sunnet

Nije pohvalno niti propisano potirati vrat prilikom uzimanja abdesta po mišljenju većine islamskih učenjaka. O tome nisu zabilježene vjerodostojne predaje od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, niti njegovih ashaba. Naime, to su pohvalili samo pojedini učenjaci, poput kasnijih pravnika hanefijske pravne škole i nekih učenjaka iz drugih mezheba. Bedruddin el-‘Aajni, poznati hanefijski pravnih, kaže: “O tome se ne prenosi rivajet (predaja) od naših (hanefijskih) učenjaka iz prvih generacija.”¹

Ebu Bekr el-Merrūzi upitao je imama Ahmeda b. Hanbela: “Zašto ne potireš po vratu?”, pa je rekao: “To nije preneseno od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem…”²

Upitan je šejhul-islam Ibn Tejmijje o tome, pa je odgovorio: “Nije vjerodostojno preneseno od Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, da je potirao vrat kada bi uzimano abdest. Naprotiv, u vjerodostojnim predajama u kojima je pojašnjeno kako je, alejhis-selam, uzimao abdest navodi se da nije potirao po vratu. Stoga, većina islamskih učenjaka, Malik, Šafija i Ahmed, nisu to smatrali pohvalnim, a onaj ko je to pohvalio, oslonio se na predaju u čijem lancu prenosilaca nalaze se oni koji su nepouzdani…”³ Na drugom mjestu tvrdi: “Ispravno mišljenje jeste da nije pohvalno potirati vrat, zato što oni koji su opisali abdest Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, nisu to spomenuli, a da je kojim slučajem od sunneta, onda bi se više puta ponovilo, te bi nam bilo preneseno.”⁴

Ibnul-Kajjim je rekao: “Uopće nije zabilježen vjerodostojan hadis o potiranju vrata prilikom uzimanja abdesta.”⁵ Također je rekao: “Hadis o potiranju vrata pri abdestu je ništavan (batil)”⁶

Šejh Muhammed el-Azim-Ābādi o tome kaže: “Potiranje prstima po vratu nakon potiranja po glavi nije zabilježeno u sahih (vjerodostojnim) niti hasen (dobrim) hadisima, nego su sve predaje o tome da’if (slabe) kao što su to pojasnili islamski učenjaci, pa nije dozvoljeno dokazivati njima.”⁷

Šejh Ibn Baz tvrdi: “Nije pohvalno niti propisano potirati po vratu.”⁸

Što se tiče hadisa kojeg su zabilježili Ebu Davud⁹ i drugi od Talhe b. Musarrifa, koji prenosi od svog oca, a on od svog djeda da je vidio Resulullaha, sallallahu alejhi ve sellem, kako je potrao svoju glavu jedanput sve do šije – a to je prvi dio vrata, bitno je napomenuti da taj hadis nije vjerodostojan. Naime, u njegovom lancu prenosilaca nalazi se ravija Lejs b. Ebi Sulejm, a on, iako je bio pobožnjak, pobrkao je hadise na kraju života, pa su učenjaci ostavili hadise koje on prenosi.¹⁰ Također, otac od Talhe b. Musarrifa je nepoznat (medžhūl) ravija.¹¹ Imam Ebu Davud, nakon što je prenio ovaj hadis, naveo je da imam Ahmeda b. Hanbel prenosi od Sufjana b. Ujejne da je odbacivao ovaj hadis. Ibn Kudame el-Makdisi kaže: “Imam Ahmed je odbacivao ovaj hadis…”¹² Ibn Tejmijje, također, potvđuje spomenutu tvrdnju: “Sufjan b. Ujejne, Ahmed i drugi odbacivali su ovaj hadis.”¹³ Dakle, dva velika imama hadisa, od najučenijih u ummetu, Ibn Ujejne i Ahmed, odbacili su spomenuti hadis. Imam Ebu Bekr el-Bejheki kaže: “U njegovom lancu prenosilaca ima slabost.”¹⁴ Štaviše, imam Ebu Zekerijja en-Nevevi tvrdi: “Hadis je da’if po jednoglasnom stavu.”¹⁵ Hafiz Ibn Hadžer je isto rekao: “Lanac prenosilaca je da’if.”¹⁶ Šejh Albani kaže: “U lancu prenosilaca nalaze se tri mahane…”¹⁷

Prema tome, potiranje po vratu prilikom uzimanja abdesta nije propisano djelo, niti je sunnet, nego je novotarija, a Allah najbolje zna. Imam Nevevi je rekao: “O tome nije zabilježen vjerodostojan hadis od Vjerovjesnika, sallallahu alejhi ve sellem, a s druge strane, u Sahihu imama Muslima je zabilježeno od njega, sallallahu alejhi ve sellem, da je rekao: ‘… svaka novotarija je zabluda’…”¹⁸ Hafiz Ibn Hadžer od njega je, također, prenio kako je rekao: “To nije sunnet, nego novotarija.”¹⁹ Imam Ibn Dekik el-‘Id kaže: “Ono za što ne postoji šerijatski dokaz da se uvrsti u propise abdesta, poput potiranja po vratu, zato što o tome nema vjerodostojnog hadisa, dodavanje toga u sunnete abdesta bez dileme je neprihvatljivo…”²⁰ Kaže šejh Dubjan ed-Dubjan: “Pošto o tome nije zabilježen vjerodostojan hadis, približavanje Allahu time je novotarija.”²¹

Amir I. Smajić

Medina, 23. džumadel-ahire, 1442 god.

1. El-Bināje šerhul-Hidāje, 1/219.
2. Ibn Kudame, El-Mugni, 1/80.
3. Medžmū’ul-fetāvā, 21/127.
4. Šerhul-Umde, str. 193.
5. Zādul-me’ād, 1/187.
6. El-Menārul-munif, str. 120.
7. Avnul-ma’būd, 1/152.
8. Medžmū’u fetāvā, 10/102.
9. Sunen, br. 132.
10. Vidjeti: Zehebi, Mizānul-‘iatidāl, 3/420.
11. Vidjeti: Ibnul-Kattan, Bejānul-vehmi vel-iahmi, 3/318.
12. El-Mugni, 1/80.
13. Šerhul-Umde, str. 193.
14. Es-Sunenul-kubrā, 1/99.
15. El-Medžmū’u, 1/464.
16. Et-Telhisul-habir, 1/162.
17. Da’if Sunen Ebi Davud, 1/39.
18. El-Medžmū’u, 1/465.
19. Et-Telhisul-habir, 1/162.
20. Šerhul-Imām, 4/50.
21. Mevsū’atu ahkāmit-tahāre, 9/373.